Γονιμότητα είναι η αναπαραγωγική ικανότητα μιας γυναίκας, δηλαδή η ικανότητά της να συλλάβει και να φέρει εις πέρας μια εγκυμοσύνη. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα αλλά η ηλικία είναι ο σημαντικότερος ανεξάρτητος παράγοντας.
Ωάρια
Σε αντίθεση με τους άντρες, οι οποίοι παράγουν σπέρμα σε όλη τους τη ζωή, η γυναίκα γεννιέται με το σύνολο του γεννητικού της υλικού που μειώνεται με τα χρόνια.
Οι γυναίκες γεννιούνται με περισσότερα από 3.000.000 ωοθυλάκια που περιέχουν ωάρια. Κατά την εφηβεία ο αριθμός των ωοθυλακίων μειώνεται στα 400.000 και από αυτά μόνο 400 εξελίσσονται σε ωάρια ικανά για γονιμοποίηση. Συνήθως, μια γόνιμη γυναίκα παράγει ένα ωάριο κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου. Συνεπώς, τα 400 ωάρια αντιστοιχούν σε 400 φυσιολογικούς κύκλους που αναμένεται να έχει κάθε γυναίκα κατά την διάρκεια της ζωής της.
Ωορρηξία
Ωορρηξία είναι η διαδικασία απελευθέρωσης ωαρίου που μπορεί να γονιμοποιηθεί.
Για την ωρίμανση του ωοθυλακίου και την απελευθέρωση του ωαρίου απαιτούνται περίπου δύο εβδομάδες. Στην αρχή της περιόδου η υπόφυση απελευθερώνει την θυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH) η οποία στη συνέχεια διεγείρει τις ωοθήκες για την παραγωγή και ωρίμανση ενός ή και περισσοτέρων ωοθυλακίων. Τα ωοθυλάκια κατά την διάρκεια της ωρίμανσής τους παράγουν οιστρογόνα. Η αύξηση των οιστρογόνων επιφέρει έναν αρνητικό έλεγχο στην παραγωγή της FSH, με αποτέλεσμα την πτώση της παραγωγής της. Αυτή η πτώση στην τιμή της FSH επιτρέπει σε ένα μόνο από τα ωοθυλάκια να συνεχίσει την ωρίμανσή του έως τα τελικά στάδια. Η συνεχιζόμενη αύξηση των οιστρογόνων οδηγεί στην παραγωγή της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) από την υπόφυση. Σε έναν φυσιολογικό κύκλο 28 ημερών η ξαφνική αύξηση της LH την 12η περίπου ημέρα βοηθά το ωοθυλάκιο να ωριμάσει και να απελευθερώσει το ωάριο (ωορρηξία).
Η ωορρηξία επιτυγχάνεται 36 ώρες μετά την αύξηση της LH. Αμέσως μετά την απελευθέρωσή του, το ωάριο εισέρχεται στις σάλπιγγες όπου και μπορεί να πραγματοποιηθεί η γονιμοποίηση.
Μετά την ωορρηξία το άδειο ωοθυλάκιο μετατρέπεται σε μία κύστη που ονομάζεται «κύστη ωχρού σωματίου». Η κύστη ωχρού σωματίου είναι σημαντική καθώς παράγει ορμόνες, όπως την προγεστερόνη, η οποία μαζί με τα οιστρογόνα, ωριμάζει το ενδομήτριο δηλαδή το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου.
Εάν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, η προγεστερόνη πέφτει σταδιακά και η παρατεινόμενη πτώση της δημιουργεί την απόπτωση της εξωτερικής στοιβάδας του ενδομητρίου και 14 ημέρες αργότερα η έμμηνος ρύση (περίοδος) ξεκινά.
Οι γόνιμες μέρες
Οι γόνιμες μέρες είναι οι μέρες κατά τις οποίες είναι πιθανόν να συμβεί γονιμοποίηση και να μείνει έγκυος μια γυναίκα, εφόσον έχει ελεύθερες επαφές.
Η ωορρηξία συμβαίνει 14 ημέρες πριν την περίοδο, άρα μια γυναίκα με κύκλο 26 ημερών υπολογίζουμε ότι κάνει ωορρηξία τη 12η ημέρα. Σε έναν κύκλο 28 ημερών, η ωορρηξία υπολογίζεται ότι γίνεται την 14η ημέρα.
Ποιες μέρες να προσπαθείτε;
Οι μελέτες δείχνουν ότι μια γυναίκα έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να μείνει έγκυος αν έχει ελεύθερες επαφές 3-4 ημέρες πριν και 1-2 μέρες μετά την ωορρηξία της.
Για μια γυναίκα με κύκλο 28 ημερών, που κάνει ωορρηξία την 14η ημέρα, η πιο καλή στιγμή να προσπαθήσει για μωράκι είναι από τη 10η – 11η ημέρα έως και την 15η – 16η μέρα του κύκλου της.
Πόσο συχνά να έχετε επαφές;
Ιδανικά μέρα παρά μέρα αφού το σπέρμα επιβιώνει μέσα στην σάλπιγγα της γυναίκας για δύο ημέρες ή και περισσότερο.