Τι είναι η ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια γυναικολογική πάθηση κατά την οποία ιστός από το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα. Οι πιο συχνές εντοπίσεις είναι στις ωοθήκες (κύστες ενδομητρίωσης ή ενδομητριώματα ή σοκαλατοειδείς κύστεις), στις σάλπιγγες, στο περιτόναιο, στο λεπτό ή παχύ έντερο και στην ουροδόχο κύστη.
Πόσο συχνή είναι η ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση αποτελεί συχνή πάθηση που αφορά περίπου 10% των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας.
Αίτια της ενδομητρίωσης
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τη δημιουργία ενδομητρίωσης. Οι επικρατέστερες θεωρίες είναι οι εξής:
- Η θεωρία του Sampson σύμφωνα με την οποία γίνεται παλινδρόμηση του αίματος της περιόδου μέσω των σαλπίγγων, οπότε μεταφέρονται ενδομητρικά κύτταρα στην περιτοναϊκή κοιλότητα όπου και εμφυτεύονται.
- Η θεωρία του Meyer που είναι και η πιο ευρέως αποδεκτή. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το έκτοπο ενδομήτριο προκύπτει από μετάπλαση των κυττάρων του σπλαχνικού περιτοναϊκού επιθηλίου.
Στην παθογένηση της ενδομητριώσης ενέχονται πολλές φορές κληρονομικοί παράγοντες. Συγκεκριμένα αν μια συγγενής 1ου βαθμού (μητέρα ή αδελφή) έχει ενδομητρίωση υπάρχει έξι φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης ενδομητρίωσης στη γυναίκα.
Ανοσολογικές διαταραχές και αυξημένο οξειδωτικό stress συνδέονται επίσης με εμφάνιση ενδομητρίωσης.
Συμπτώματα της ενδομητρίωσης
Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης διαφέρουν σε κάθε άτομο, χωρίς να είναι λίγες οι γυναίκες που είναι εντελώς ασυμπτωματικές.
Τα πιο συχνά συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι:
- Δυσπαρεύνια (πόνος κατά την σεξουαλική επαφή ή μετά)
- Δυσμηνόρροια (πυελικός πόνος κατά την περίοδο)
- Αιμορραγία μεταξύ της περιόδου
- Πόνος στην ούρηση κατά τη διάρκεια της περιόδου
- Πόνος στην αφόδευση κατά τη διάρκεια της περιόδου όταν υπάρχει ενδομητρίωση στο παχύ έντερο
- Υπογονιμότητα
- Η ενδομητρίωση μπορεί επίσης να επηρεάσει την ψυχολογία της γυναίκας προκαλώντας αγχώδη διαταραχή ή ακόμη και κατάθλιψη, λόγω συνδυασμού των ανωτέρω συμπτωμάτων που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής
Από τι εξαρτάται η ένταση των συμπτωμάτων της ενδομητρίωσης;
Η ένταση των συμπτωμάτων της εδνομητρίωσης εξαρτάται όχι τόσο από το μέγεθος της ενδομητρίωσης αλλά από του πού βρίσκεται η πάθηση και ποιους ιστούς επηρεάζει.
Διάγνωση ενδομητρίωσης
Η ενδομητρίωση δεν είναι πάντα εύκολο να διαγνωσθεί. Λόγω των μη ειδικών συμπτωμάτων της, που συχνά μιμούνται άλλες παθήσεις, μπορεί να περάσουν εώς και επτά χρόνια από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι τη διάγνωση της πάθησης.
Τα πιο σημαντικά μέσα για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι τα εξής:
- Ιστορικό
Η λήψη καλού ιστορικού είναι ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία για να τεθεί η υποψία ενδομητρίωσης. Τα συμπώματα της ενδομητρίωσης είναι χρόνια και έχουν σχέση με τον καταμήνιο κύκλο στις γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας. Επίσης, κάποιες γυναίκες μπορεί να υποφέρουν από υπογονιμότητα και κάποιες να είναι εντελώς ασυμπτωματικές. - Κλινική εξέταση
Η κλινική εξέταση σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να δείξει ευαισθησία ή όζους που παραπέμπουν σε ενδομητρίωση, αλλά μπορεί και να είναι αρνητική. - Γυναικολογικό υπερηχογράφημα
Το γυναικολογικό υπερηχογράφημα είναι διαγνωστικό για κύστεις ενδομητρίωσης. Όταν ο ιατρός που πραγματοποιεί το υπερηχογράφημα είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος και ενημερωμένος, μπορεί να απεικονίσει όζους ενδομητρίωσης στο έντερο ή στην ουροδόχο κύστη. Η κα Τσουμπού είναι εξειδικευμένη στη γυναικολογική υπερηχογραφία, και ειδικά στην εξέταση γυναικών με ενδομητρίωση, στο King’s College Hospital στο Λονδίνο που αποτελεί πρωτοπόρο κέντρο γυναικολογικής υπερηχογραφίας παγκοσμίως. - Αιματολογικές εξετάσεις
Αιματολογική εξέταση π.χ. η εξέταση CA-125 δεν είναι διαγνωστική για την ύπαρξη ενδομητρίωσης, καθώς μπορεί να είναι αυξημένη και σε άλλες παθήσεις. - Λαπαροσκόπηση
Η πιο αξιόπιστη μέθοδος για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι η λαπαροσκόπηση. Ο χειρουργός μπορεί να δει αν υπάρχουν εστίες ενδομητρίωσης, να εκτιμήσει την έκταση και τη βαρύτητά τους και να τις αφαιρέσει.
Θεραπεία της ενδομητρίωσης
Η θεραπεία της ενδομητρίωσης εξαρτάται από τα συμπώματα της γυναίκας και αποσκοπεί στο να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής της.
- Αναλγητικά
Απλά αναλγητικά όπως η παρακεταμόλη ή τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (NSAIDs) μπορεί να ανακουφίσουν από τον πόνο που συνδέεται με την ενδομητρίωση. - Ορμονική θεραπεία
Η ενδομητρίωση ανταποκρίνεται και μεγαλώνει όταν εκτίθεται στα οιστρογόνα. Οι ορμονικές θεραπείες αποσκοπούν στο να ελαττώσουν την παραγωγή οιστρογόνων, ώστε να σταματήσει η εξέλιξη της νόσου. Οι ορμονικές θεραπείες αντενδείκνυνται αν η γυναίκα προσπαθεί να μείνει έγκυος.
Στις ορμονικές θεραπείες ενδομητρίωσης ανήκουν:
- Το αντισυλληπτικό χάπι
Η χρησιμοποίησή τους έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του πόνου και της απώλειας αίματος στη διάρκεια της περιόδου. - Προγεσταγόνα
Η προγεστερόνη καταστέλλει την ανάπτυξη του ενδομητρίου τόσο εντός όσο και εκτός της μήτρας. - Το ενδομήτριο σκεύασμα λεβονοργεστρέλης Mirena
- Ενέσιμα σκευάσματα που προκαλούν τεχνητή εμμηνόπαυση και χρησιμοποιούνται συνήθως για 6 μήνες
Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική θεραπεία της ενδομητρίωσης γίνεται λαπαροσκοπικά από γυναικολόγους ειδικούς στην αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης. Σκοπός είναι να εκτιμηθεί η έκταση της νόσου και να αφαιρεθεί η ενδομητρίωση, προκαλώντας όσο το δυνατό λιγότερο τραύμα στους υγιείς ιστούς, και ειδικότερα στις ωοθήκες και στις σάλπιγγες σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
Διατροφή και ενδομητρίωση
Δεν μπορούμε να αποτρέψουμε την εμφάνιση της ενδομητρίωσης αλλά νέες μελέτες υποστηρίζουν ότι απλές αλλαγές στη διατροφή μας μπορεί να μας κάνουν να νιώσουμε καλύτερα.
Η ενδομητρίωση σχετίζεται με την παρουσία οιστρογόνων και αυξημένου οξειδωτικού stress.
Η ιδανική διατροφή που ελαττώνει τα επίπεδα των οιστρογόνων και το οξειδωτικό stress χαρακτηρίζεται από:
- Χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά
- Υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες
- Κατανάλωση λαχανικών και φρούτων
Αντίθετα πρέπει να αποφεύγεται:
- Συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος
- Γλουτένη
- Τρανς λιπαρά
- Καφεϊνη
- Κατανάλωση αλκόολ
Ενδομητρίωση και εγκυμοσύνη
Οι περισσότερες γυναίκες με ενδομητρίωση θα έχουν μια φυσιολογική εγκυμοσύνη. Η ενδομητρίωση τείνει να υποχωρεί κατά τη διάρκεια της κύησης και να μην προκαλεί επιπλοκές.
Ενδομητρίωση μετά από καισαρική τομή
Μια από τις σπάνιες επιπλοκές της καισαρικής τομής (0.03-0.5%) είναι η εμφάνιση ενδομητρίωσης στην τομή, λόγω μετακίνησης κυττάρων από το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) στην ουλή της καισαρικής. Η σπάνια αυτή επιπλοκή μπορεί να προκαλεί πόνο κατά την περίοδο στην τομή της καισαρικής και συνήθως αντιμετωπίζεται με χειρουργική αφαίρεση της εστίας ενδομητρίωσης.
Ενδομητρίωση και γονιμότητα
Η ενδομητρίωση επηρεάζει αρνητικά τη δυνατότητα σύλληψης και μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα, καθώς συνήθως επηρεάζει την ανατομία και τη λειτουργικότητα των αναπαραγωγικών οργάνων της γυναίκας δηλ. των ωοθηκών και των σαλπίγγων. Η παρουσία ενδομητρίωσης συνδέεται επίσης με χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση που δρα αρνητικά στη γονιμότητα.
Η χειρουργική αφαίρεση της ενδομητρίωσης δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα μείνετε έγκυος, αλλά βελτιώνει τις πιθανότητες. Σε περιπτώσεις υπογονιμότητας που δεν ανταποκρίνεται στη χειρουργική θεραπεία, μπορεί να χρειαστεί θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Παίζει ρόλο η ενδομητρίωση στην επιτυχία της εξωσωματικής;
Η παρουσία ενδομητρίωσης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την επιτυχία της εξωσωματικής. Σε ορισμένες περιπτώσεις συνιστάται χειρουργική αφαίρεση της ενδομητρίωσης πριν ξεκινήσετε προσπάθεια εξωσωματικής.
Η κα Τσουμπού είναι εξειδικευμένη στη διάγνωση και αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης. Πιστεύει ότι η θεραπεία της ενδομητρίωσης πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να βασίζεται στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, που για κάθε γυναίκα μπορεί να είναι διαφορετικά.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε τις ιστοσελίδες: