Πολύδυμη ονομάζεται η κύηση κατά την οποία συνυπάρχουν δύο ή περισσότερα έμβρυα στην ενδομήτρια κοιλότητα. Οι πολύδυμες κυήσεις αποτελούν το 1% όλων των κυήσεων, ενώ οι δίδυμες αποτελούν το 95% του συνόλου των πολυδύμων κυήσεων. Οι πολύδυμες κυήσεις συνοδεύονται από μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης προγεννητικών και περιγεννητικών επιπλοκών. Το 20% των πρόωρων νεογνών προέρχονται από δίδυμες κυήσεις. Ως εκ τούτου, συχνότερη παρακολούθηση προγεννητικά είναι αναγκαία για να μειώσει τον κίνδυνο για τη μητέρα και τα έμβρυα.
Παράγοντες κινδύνου για πολύδυμη κύηση:
- Οικογενειακό ιστορικό, η κληρονομικότητα είναι μητρικής και πολύ λιγότερο πατρικής προέλευσης
- Ηλικία της μητέρας > 35 ετών
- Πολύτοκος > 4 τοκετούς
- Πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας (κιτρική κλομιφαίνη)
- Μέθοδοι εξωσωματικής γονιμοποίησης
Χοριονικότητα και αμνιονικότητα
Η χοριονικότητα (αριθμός πλακούντων) και η αμνιονικότητα (αριθμός αμνιακών σάκων) είναι απαραίτητο να καθοριστούν όσο το δυνατό νωρίτερα στην εγκυμοσύνη (συνήθως μέχρι τη 12η εβδομάδα κύησης) γιατί υποδεικνύουν τον τρόπο και την συχνότητα παρακολούθησης.
Οι δίδυμες κυήσεις χωρίζονται:
- Ανάλογα με τον αριθμό των πλακούντων
- Διχοριονικές (κάθε έμβρυο έχει το δικό του πλακούντα)
- Μονοχοριονικές (υπάρχει μόνο ένας, κοινός για τα δύο έμβρυα πλακούς)
- Ανάλογα με τον αριθμό των αμνιακών σάκων
- Διαμνιοτικές (κάθε έμβρυο βρίσκεται στο δικό του σάκο)
- Μονοαμνιοτικές (και τα δύο έμβρυα βρίσκονται μαζί σε ένα σάκο)
Προσδιορισμός χοριονικότητας
Προσδιορισμός της χοριονικότητας γίνεται με το υπερηχογράφημα στις 12 εβδομάδες κύησης. Τα μονοχοριακά δίδυμα χωρίζονται από μία λεπτή μεμβράνη που σχηματίζει το γράμμα ‘’Τ’’ στην πρόσφυσή της με τον πλακούντα. Τα διχοριονικά δίδυμα έχουν δύο διαφορετικούς πλακούντες και αμνιακούς σάκους και χωρίζονται από μια πιο χοντρή μεμβράνη που σχηματίζει το γράμμα ‘’Λ’’ (lamda sign) στην πρόσφυσή της με τον πλακούντα. Δίδυμα διαφορετικού φύλου είναι πάντα διχοριονικά.
Παρακολούθηση διχοριονικών διδύμων
Τα διχοριονικά δίδυμα σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού (περίπου 10% πιθανότητα τοκετού πριν τις 32 εβδομάδες) και αυξημένο κίνδυνο ενδομήτριας καθυστέρησης της ανάπτυξης, τουλάχιστον σε ένα από τα δυο έμβρυα (περίπου 10%). Συνιστάται υπερηχογραφική παρακολούθηση, ξεκινώντας από τις 12 εβδομάδες, στις 22, 28, 32 και 36 εβδομάδες.
Παρακολούθηση μονοχοριονικών διδύμων
Στα μονοχοριονικά δίδυμα υπάρχει πιθανότητα (περίπου 15%) ανάπτυξης σοβαρού συνδρόμου μετάγγισης από δίδυμο σε δίδυμο (TTTS) ή επιλεκτικού ενδομήτριου περιορισμού της ανάπτυξης (sIUGR) και αυξημένη πιθανότητα πρόωρου τοκετού. Συνιστάται λεπτομερής υπερηχογραφική εξέταση στις 12 εβδομάδες για πρώιμα ευρήματα των συνδρόμων TTTS ή sIUGR και στη συνέχεια τακτική υπερηχογραφική παρακολούθηση από τις 16 εβδομάδες. Επιδιώκουμε γέννηση στις 35-36 εβδομάδες. Εάν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρού TTTS ή sIUGR θα πρέπει να συζητηθεί με τους γονείς η ανάγκη για πιο εξειδικευμένη αντιμετώπιση.