Οι ωοθήκες είναι τα αναπαραγωγικά όργανα της γυναίκας που παράγουν τις γυναικείες ορμόνες και συνήθως απελευθερώνουν ένα ωάριο από ένα ωοθυλάκιο κάθε μήνα κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας. Το ωοθυλάκιο είναι συνήθως 2-3εκ.
Κύστη ωοθήκης θεωρείται κάθε συλλογή υγρού >3εκ. σε διάμετρο που αναπτύσσεται στην ωοθήκη. Μια κύστη μπορεί να έχει λεπτό τοίχωμα και να περιέχει μόνο υγρό (απλή κύστη) ή μπορεί να είναι πιο πολύπλοκη με πυκνό υγρό, αίμα ή στερεά στοιχεία.
Συμπτώματα κύστεων ωοθηκών
Οι κύστες ωοθηκών είναι συχνές και συνήθως καλοήθεις. Οι περισσότερες γυναίκες δεν γνωρίζουν ότι έχουν κύστη ωοθήκης γιατί συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα.
Τα πιο συχνά συμπώματα που συνδέονται με κύστεις ωοθηκών είναι:
- Πόνος ή δυσφορία χαμηλά στην κοιλιά
- Σοβαρός οξύς κολικοειδής πόνος από συστροφή ή ρήξη της κύστης
- Δυσφορία κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
- Αίσθημα πλήρωσης και φουσκώματος στην κοιλιά
- Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως και ανώμαλες αιμορραγίες της μήτρας
- Δυσκοιλιότητα ή δυσουρικά ενοχλήματα
- Δυσπεψία, καούρα και αίσθημα κορεσμού στο στομάχι
Συχνοί τύποι κύστεων ωοθηκών πριν την εμμηνόπαυση
Οι πιο συχνοί τύποι κύστεων ωοθηκών κατά την αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας είναι οι λειτουργικές κύστεις που είναι καλοήθεις.
- Απλή κύστη
Η απλή κύστη είναι συνήθως ένα μεγάλο ωοθυλάκιο που συνέχισε να μεγαλώνει αφού ελευθερώθηκε το ωάριο. Είναι το πιο συχνό είδος κύστης και συνήθως υποστρέφει σε 1-3 μήνες.
- Κύστη ωχρού σωματίου
Το ωχρό σωμάτιο σχηματίζεται αφού το ωοθυλάκιο ελευθερώσει το ωάριο και ο ρόλος του είναι να παράγει ορμόνες για να προετοιμάσει το ωάριο για τον επόμενο κύκλο. Κύστη ωχρού σωματίου δημιουργείται αν το ωχρό σωμάτιο δεν συρρικνωθεί, αλλά συνεχίζει να γεμίζει με υγρό. Είναι δυνατόν να υπάρξει αιμορραγία στο εσωτερικό μιας κύστης ωχρού σωματίου ή να προκληθεί συστροφή της ωοθήκης, με αποτέλεσμα η γυναίκα να νιώσει οξύ πόνο.
- Ενδομητρίωμα ή κύστη ενδομητρίωσης
Ενδομητρίωμα ή σοκολατοειδής κύστη είναι η κύστη ωοθήκης στο εσωτερικό της οποίας υπάρχουν κύτταρα από το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο). Μπορεί να είναι μεμονωμένη ή να συνδέεται με παρουσία ενδομητρίωσηςκαι σε άλλα όργανα. Σχετίζεται με υπογονιμότητα και πυελικό άλγος, αν και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι ασυμπτωματική.
- Δερμοειδής κύστη
Είναι καλοήθης κύστη της ωοθήκης που προέρχεται από τα κύτταρα που δημιουργούν τα ωάρια και συχνά περιέχουν τρίχες ή λίπος.
- Κυσταδένωμα
Κυσταδένωμα είναι ένας τύπος καλοήθους όγκου που αναπτύσσεται στη ωοθήκη και περιέχει υγρό. Τα κυσταδενώματα μπορεί σταδιακά να αυξάνονται σε μέγεθος φτάνοντας έως και 10 εκατοστά σε διάμετρο.
Κακοήθεις κύστες ωοθηκών
Παρουσιάζονται πιο συχνά μετά την εμμηνόπαυση, αλλά μπορεί να εμφανιστούν σε κάθε ηλικιακή ομάδα.
Η σωστή εκτίμηση της φύσης μιας ωοθηκικής κύστης (καλοήθης ή κακοήθης) είναι δυνατή με υπερηχογραφική εξέταση, αλλά πρέπει να πραγματοποιείται από ειδικά εκπαιδευμένο ιατρό.
Λαμβάνοντας υπόψιν το ιστορικό της ασθενούς, τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης και συγκεκριμένα μορφολογικά στοιχεία της κύστης στο γυναικολογικό υπερηχογράφημα, μπορούμε με μεγάλη ακρίβεια να εκτιμήσουμε αν πρόκειται για καλοήθη ή κακοήθη κύστη ωοθήκης. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό γιατί μας βοηθά να αποφασίσουμε αν πρέπει να αφαιρεθεί ή όχι η κύστη, και αν ναι, τότε τι είδους χειρουργείο πρέπει να πραγματοποιηθεί.
Θεραπεία κύστεων ωοθηκών
- Συντηρητική
Για καλοήθεις κύστεις ωοθηκών που δεν προκαλούν συμπτώματα, ειδικά σε γυναίκες αναπαραγωγική ηλικίας, είναι δυνατή η συντηρητική αντιμετώπιση. Δηλαδή η παρακολούθηση της κύστης με τακτικό υπερηχογραφικό έλεγχο, ώστε να διαπιστωθεί αν παραμένει σταθερή ή αλλάζει η μορφολογία της.
- Φαρμακευτική
Για τη μείωση του πόνου μπορεί να χρησιμοποιηθούν αντιφλεγμονώδη όπως η ιβουπροφαίνη ή για πιο ήπιο πόνο η παρακατεμόλη (Depon). Οι λειτουργικές κύστεις ωοθηκών που σχετίζονται με τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνου κατά τον κύκλο της γυναίκας, μπορούν να αντιμετωπισθούν με ορμονοθεραπεία, όπως με τα από του στόματος αντισυλληπτικά χάπια.
- Χειρουργική αντιμετώπιση
Μία στις 10 γυναίκες μπορεί να χρειαστεί να χειρουργηθεί για κύστη ωοθήκης κάποια στιγμή στη ζωή της. Χειρουργική αφαίρεση της κύστης (κυστεκτομή) ενδείκνυται όταν τα συμπτώματα που σχετίζονται με την κύστη δεν υποχωρούν με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, αν η κύστη μεγαλώνει και αν κριθεί απαραίτητη η βιοψία για την επιβεβαίωση του είδους της κύστης. Η χειρουργική αντιμετώπιση των κύστεων ωοθηκών γίνεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων λαπαροσκοπικά.